Хүүхдийн хөгжлийн чиглэлүүд юу вэ?

Та бага насны хүүхдүүдтэй ажилладаг сургуулийн өмнөх боловсролын багш, эсвэл хүүхдийнхээ хөгжлийг илүү сайн ойлгохыг хүсч буй эцэг эх эсэхээс үл хамааран хүүхдийн хөгжлийн чухал салбаруудыг ойлгох нь таныг хүүхдийн өсөлтийг тэнцвэртэй, үр дүнтэйгээр хангах мэдлэгээр хангана. Эдгээр домэйнууд нь бие бялдрын хүчнээс эхлээд сэтгэл хөдлөлийн оюун ухаан, хэл ярианы ур чадвараас эхлээд асуудал шийдвэрлэх чадвар хүртэл бүх зүйлийг хамардаг бөгөөд тус бүр нь сайн төлөвшсөн хувь хүнд хувь нэмэр оруулдаг.

Хүүхдийн хөгжлийн талбар нь бие бялдар, танин мэдэхүй, нийгэм-сэтгэл хөдлөл, хэл яриа, дасан зохицох чадвар зэрэг хэд хэдэн чиглэлээр явагддаг. Домэйн бүр хүүхдийн ерөнхий өсөлтөд онцгой хувь нэмэр оруулдаг. Хүүхдийн хөгжлийн эдгээр чиглэлийг ойлгох нь эцэг эх, асран хамгаалагчдад хөгжлийн чухал үе шатуудыг тодорхойлж, болзошгүй саатлыг эрт арилгах боломжийг олгодог бөгөөд ингэснээр хүүхдүүд өөртөө итгэлтэй, сайн зохицсон хувь хүн болж өсөх болно.

Хүүхдийн хөгжил гэж юу вэ?

Хүүхдийн хөгжил гэдэг нь хүүхдүүд өсч томрох, төлөвших, амьдралын замд хөтлөхөд шаардлагатай ур чадварыг эзэмшүүлэх үйл явц юм. Энэ нь бие бялдар, танин мэдэхүй, нийгэм-сэтгэл хөдлөл, хэл ярианы хөгжил гэсэн дөрвөн үндсэн чиглэлийг хамардаг. Хөгжлийн физик талбар нь биеийн болон моторт ур чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэгддэг. Танин мэдэхүйн хөгжил нь суралцах, санах ой, асуудал шийдвэрлэх зэрэг сэтгэцийн чадвартай холбоотой. Нийгмийн хөгжлийн хүрээ нь сэтгэл хөдлөлийг ойлгох, удирдах, харилцаа холбоо тогтоох, бусадтай харилцах чадварыг багтаадаг. Хэлний хөгжилд аман болон аман бус харилцааны ур чадварыг эзэмшүүлэх зэрэг орно. Хүүхдийн хөгжлийн эдгээр салбарууд хоорондоо уялдаа холбоотой байдаг бөгөөд нэг салбарт ахиц дэвшил гарах нь ихэвчлэн бусад салбарт ахиц дэвшилд хүргэдэг гэсэн үг юм. Хүүхдийн сурлага, нийгэм, сэтгэл санааны хувьд амжилт гаргахад эдгээр дөрвөн чиглэлээр эрүүл хөгжих нь амин чухал юм.

Хүүхдийн хөгжлийн салбарууд: Өсөлтийн дөрвөн тулгуур

Хүүхдийн хөгжлийн үндсэн чиглэлүүд нь хүүхдийн ерөнхий өсөлтийг ойлгох бүтэцтэй арга замыг бий болгодог. Домэйн бүр өөр өөр хүүхдийн хөгжлийг тусгадаг боловч тэдгээр нь харилцан уялдаатай бөгөөд бие биедээ ихээхэн нөлөөлдөг.

1. Физик домэйн хөгжүүлэлт

Хүүхдийн хөгжлийн бие бялдрын хүрээ нь хүүхдийн бие махбодийн өсөлт, моторт ур чадварын хөгжлийг илэрхийлдэг. Энэ нь тархи, булчин, яс, мэдрэхүйн тогтолцооны өөрчлөлтийг багтаасан бөгөөд хүүхдүүд хүрээлэн буй орчинтойгоо хэрхэн харилцахад шууд нөлөөлдөг.

Мотор ур чадварыг хөгжүүлэх

Нярайн болон бага насны хүүхдийн бүдүүлэг моторт ур чадвар (мөлхөх, алхах, үсрэх гэх мэт) хамгийн түрүүнд хөгждөг. Эдгээр чадварууд нь том булчингийн бүлгүүдийг шаарддаг бөгөөд хүүхдүүдэд хүрээлэн буй орчныг судлахад тусалдаг. Хүүхдийн гар, хуруу нь илүү хяналттай болдог тул жижиг зүйлийг барьж авах, өөрийгөө тэжээх зэрэг нарийн моторт ур чадвар хожуу хөгждөг.

-ийн хөгжил моторт ур чадвар Энэ нь бага насны хүүхдийн спорт, тоглох, бичих гэх мэт өдөр тутмын ажил хийх зэрэг биеийн тамирын дасгал хийх чадварт нөлөөлдөг гол үе шат юм. Гурван нас хүртлээ олон хүүхэд гүйж, авирч, блок овоолох зэрэг үйл ажиллагаа эрхэлдэг бол таван настайдаа ихэвчлэн дугуй унаж, гутлаа уяж чаддаг.

Өсөлтийн үе шатууд

Физик домэйны хөгжил нь ялангуяа амьдралын эхний хэдэн жилд эрс өөрчлөлтүүдийг агуулдаг. Нярай хүүхэд ихэвчлэн зургаан сартайдаа жингээ хоёр дахин нэмэгдүүлж, нэг нас хүрэхэд гурав дахин нэмэгддэг. Эхний таван жилийн хугацаанд хүүхдийн өндөр, жин огцом нэмэгдэж, араг яс, булчингийн бүтцэд мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гардаг.

Хүүхдүүд сургуулийн насанд хүрэхэд тэдний өсөлт бага зэрэг удааширч, харин бие нь насанд хүртлээ тогтвортой хурдтай өсдөг. Ихэвчлэн 8-14 насандаа эхэлдэг бэлгийн бойжилт нь өсөлтийн хурдацтай, хоёрдогч бэлгийн шинж чанарыг бий болгодог бөгөөд энэ нь бага наснаасаа өсвөр нас руу шилжих дохио юм.

Биеийн хөгжилд нөлөөлөх хүчин зүйлс

Хоол тэжээл, генетик, хүрээлэн буй орчин нь бие махбодийн хөгжилд нөлөөлдөг гол хүчин зүйлүүд юм. Зөв хооллолт нь яс, булчин, тархины хөгжилд зайлшгүй шаардлагатай. Хангалттай хоол тэжээлийн дутагдал нь өсөлтийн сааталд хүргэдэг бөгөөд энэ нь эргээд танин мэдэхүйн болон нийгмийн хөгжилд сөргөөр нөлөөлдөг. Генетик нь хүүхдийн биеийн онцлог, түүний дотор биеийн хэмжээ, биеийн тамирын чадварыг тодорхойлоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Хорт бодис, суурин амьдралын хэв маяг зэрэг хүрээлэн буй орчны хүчин зүйлүүд нь бие махбодийн хөгжлийг удаашруулж, эрүүл мэндийн хүндрэлд хүргэдэг.

2. Хүүхдийн хөгжлийн салбарууд: Танин мэдэхүйн хөгжил

Танин мэдэхүйн хөгжлийн талбар гэдэг нь суралцах, санах ой, асуудал шийдвэрлэх, сэтгэх зэрэг сэтгэцийн чадварын өсөлтийг хэлнэ. Энэ домайнаар дамжуулан хүүхдүүд эргэн тойрныхоо ертөнцийг хэрхэн ойлгож, тайлбарлах талаар суралцдаг бөгөөд өсч томрох тусам тэдний сэтгэхүй илүү төвөгтэй, хийсвэр болдог.

Танин мэдэхүйн хөгжлийн үе шатууд

Хөгжлийн сэтгэл судлаач Жан Пиагетийн хэлснээр танин мэдэхүйн хөгжил дөрвөн үе шаттайгаар явагддаг.

1. Мэдрэгч моторын үе шат (0-2 жил): Хүүхэд мэдрэхүйн болон хүрээлэн буй ертөнцтэй бие махбодийн харилцан үйлчлэлээр дамжуулан суралцдаг. Объектын тогтвортой байдал буюу объектууд харагдахгүй байсан ч оршин байдаг гэдгийг ойлгох нь чухал үе шат юм.
2. Хагалгааны өмнөх үе шат (2-7 жил): Бага насны хүүхдүүд объект, үйл явдлыг илэрхийлэхийн тулд тэмдэг (үг, дүрс гэх мэт) ашиглаж эхэлдэг. Гэсэн хэдий ч тэдний сэтгэлгээ нь маш тодорхой хэвээр байгаа бөгөөд тэд ихэнхдээ логик, хэтийн төлөвтэй тэмцдэг.
3. Бетоны ашиглалтын үе шат (7-12 жил): Хүүхдүүд логик сэтгэлгээг хөгжүүлж, байгаль хамгаалах гэх мэт ойлголтуудыг (хэлбэр, гадаад төрх өөрчлөгдсөн ч тоо хэмжээ нь хэвээр байна гэсэн санаа) ойлгож эхэлдэг.
4. Албан ёсны үйл ажиллагааны үе шат (12+ жил): Өсвөр насныхан хийсвэр, таамаглалаар сэтгэж чаддаг. Тэд ирээдүйн боломжуудыг авч үзэж, илүү төвөгтэй асуудлыг шийдвэрлэхэд оролцож эхэлдэг.

Хэл ба харилцааны хөгжил

Танин мэдэхүйн домэйны хөгжил нь үүнтэй нягт холбоотой хэлний чадварыг хөгжүүлэх. Нярай хүүхэд төрсөн цагаасаа эхлээд уйлах, дараа нь уйлах, дуулах, үг хэлэх зэргээр харилцааны үндсийг сурч эхэлдэг. Хүүхдүүд 2-3 нас хүрэхдээ ихэвчлэн богино өгүүлбэр зохиож чаддаг бөгөөд таван нас хүрэхэд олон хүүхэд чөлөөтэй ярьж, ээдрээтэй өгүүлбэр ашиглаж чаддаг.

Хэл эзэмших нь танин мэдэхүйн хөгжилд гол үүрэг гүйцэтгэдэг. Хүүхдийн үгсийн сан, хэлийг ашиглах чадвар нь түүний танин мэдэхүйн чадвар, тэр дундаа сэтгэн бодох, асуудал шийдвэрлэх, сурлагын амжилтад нь ихээхэн нөлөөлнө.

Танин мэдэхүйн хөгжилд боловсролын нөлөөлөл

Сургуулийн болон албан ёсны боловсрол нь танин мэдэхүйн салбарыг хөгжүүлэхэд маш чухал юм. Хүүхэд өсч томрох тусам математик, шинжлэх ухаан, түүх, хэл зэрэг сэдвээр мэдлэг олж авдаг бөгөөд энэ нь тэдэнд шүүмжлэлтэй сэтгэх, асуудлыг шийдвэрлэх чадварыг өгдөг. Боловсролын чанар, хүүхдийн сурч буй орчин нь тэдний танин мэдэхүйн хөгжилд ихээхэн нөлөөлдөг.

3. Хүүхдийн хөгжлийн салбарууд: Сэтгэл хөдлөлийн хөгжил

Хөгжлийн сэтгэл хөдлөлийн талбар гэдэг нь хүүхдийн сэтгэл хөдлөлөө ойлгох, илэрхийлэх, зохицуулах чадварыг илэрхийлдэг. Энэ хүрээнд хүүхдүүд сэтгэл хөдлөлийн оюун ухааныг хөгжүүлж эхэлдэг бөгөөд энэ нь сэтгэл хөдлөлийг таньж мэдэх, бусадтай өрөвдөх, мэдрэмжийг зөв удирдахад суралцдаг.

Анхны сэтгэл хөдлөлийн үе шатууд

Хүүхэд бага наснаасаа эхлэн баяр баясгалан, уйтгар гуниг, уур хилэн зэрэг үндсэн сэтгэл хөдлөлөө илэрхийлж эхэлдэг. Тэд сэтгэл санааны дэмжлэг, зааварчилгааг асран хамгаалагчдаа ихээхэн найддаг. Цаг хугацаа өнгөрөх тусам хүүхдүүд өсч томрох тусам сэтгэл хөдлөлөө тодорхойлж, шошголож эхэлдэг бөгөөд бусад хүмүүс ч гэсэн сэтгэл хөдлөлтэй байдаг гэдгийг ойлгож эхэлдэг. Хоёр нас хүртлээ хүүхдүүд урам хугарах, өрөвдөх сэтгэл, баяр баясгаланг нийгэмд тохирсон арга замаар илэрхийлж болно.

Сэтгэл хөдлөлийг зохицуулах, даван туулах чадвар

Хүүхэд өсч томрох тусам сэтгэл хөдлөлөө зохицуулах чадварыг хөгжүүлдэг. Эхний жилүүдэд хүүхэд бухимдах үедээ хэрхэн тайвшрахаа мэдэхгүй байж болно. Цаг хугацаа өнгөрөхөд хүүхдүүд гүнзгий амьсгаа авах, мэдрэмжийнхээ талаар ярих, хэт их ачаалалтай үед тусламж хүсэх зэрэг стратегид суралцаж эхэлдэг. Хүүхдүүд сургуульд орохдоо бухимдал, уур хилэн, түгшүүр зэрэг сэтгэл хөдлөлөө нийгэмд хүлээн зөвшөөрөгдсөн арга замаар удирдаж чаддаг байх ёстой.

4. Хүүхдийн хөгжлийн салбарууд: Нийгмийн хөгжил

Нийгмийн хөгжлийн хүрээ гэдэг нь хүүхдийн бусадтай харилцах, харилцаа тогтоох чадварын өсөлтийг хэлнэ. Нийгмийн хөгжил нь нөхөрлөлийг бий болгох, нийгмийн хэм хэмжээг ойлгох, үе тэнгийнхэнтэйгээ хамтран ажиллаж сурахад маш чухал юм.

Нийгмийн ур чадварыг бий болгох

Хүүхэд төрсөн цагаасаа эхлэн бусадтай харьцах, инээмсэглэх, дуу алдах зэргээр харьцаж эхэлдэг. Хүүхэд өсч томрох тусам тэд нийгмийн харилцаанд илүү идэвхтэй оролцдог. Сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүд бусад хүүхдүүдтэй зэрэгцэн тоглож, дараа нь хамтын тоглоомоор тоглож эхэлдэг бөгөөд энэ нь тэдэнд хуваалцах, ээлж ээлж авах, зөрчилдөөнийг шийдвэрлэх зэрэг нийгмийн чухал ойлголтуудыг ойлгоход тусалдаг.

Үе тэнгийнхний харилцаа ба нийгмийн өвөрмөц байдал

Хүүхдүүд сургуульд ороход үе тэнгийнхний харилцаа нь тэдний нийгмийн хөгжилд зонхилох хүчин зүйл болдог. Тэд байнгын нөхөрлөл үүсгэж, харьяалагдах мэдрэмжийг бий болгож эхэлдэг. Ялангуяа өсвөр насныхан нийгэмд өөрийн байр сууриа олохын тулд нийгмийн өөр өөр бүлгүүдтэй туршилт хийдэг.

Хүүхдийн хөгжлийн үе шатууд

Хүүхдийн хөгжил нь үе шаттайгаар явагддаг бөгөөд үе шат бүр нь бие бялдар, танин мэдэхүйн болон сэтгэл хөдлөлийн тодорхой үе шатуудаар тодорхойлогддог. Эдгээр үе шатууд нь хүүхдийн ахиц дэвшлийг ойлгох гарын авлага болж, хөгжлийн бэрхшээлийг шийдвэрлэх тогтолцоог бүрдүүлдэг.

• Нялх (0-2 нас)
  Нярайн үе бол хурдан өсөлт, өөрчлөлтийн үе юм. Энэ хугацаанд нялх хүүхэд толгойгоо дээш өргөх, суух, мөлхөх, яваандаа алхах зэрэг үндсэн моторт чадварыг хөгжүүлдэг. Тэдний хэл ярианы ур чадвар нь мөн гарч эхэлдэг бөгөөд тэдний анхны үгс ихэвчлэн нэг наснаас эхэлдэг. Танин мэдэхүйн хувьд нялх хүүхэд мэдрэхүйн туршлагаар дамжуулан хүрээлэн буй орчноо судалж эхэлдэг бөгөөд дараа нь асуудлыг шийдвэрлэх, шүүмжлэлтэй сэтгэх үндэс суурийг бүрдүүлдэг.
• Бага нас (2-6 нас)
  Бага нас нь бие даасан байдал нэмэгдэж, илүү боловсронгуй моторт болон танин мэдэхүйн чадварыг хөгжүүлдэг. Хүүхдүүд янз бүрийн уран сэтгэмжтэй тоглоомд оролцдог тоглоом, энэ нь бүтээлч байдал, асуудлыг шийдвэрлэх чадварыг нэмэгдүүлдэг. Хэлний чадвар хурдацтай өргөжиж, хүүхдүүдэд илүү үр дүнтэй харилцах, өөрийгөө мэдрэх чадварыг хөгжүүлэх боломжийг олгодог. Нийгмийн хувьд хүүхдүүд үе тэнгийнхэнтэйгээ харилцаа тогтоож, бусадтай хуваалцах, ээлжлэх зэрэг нийгмийн дүрэм журмыг сурч эхэлдэг.
• Дунд насны хүүхэд (6-12 нас)
  Дунд насны хүүхдүүд моторт ур чадвар, танин мэдэхүйн чадвар, нийгмийн харилцаагаа сайжруулдаг. Тэд цаг хугацаа, мөнгө гэх мэт илүү төвөгтэй ойлголтуудыг ойлгож, эрдэм шинжилгээний ур чадвараа сайжруулж эхэлдэг. Үе тэнгийнхний харилцаа илүү чухал болж, хүүхдүүд ихэвчлэн найз нөхөд, ангийнханаасаа зөвшөөрөл авахыг хүсдэг. Сэтгэл хөдлөлийн хувьд хүүхдүүд өөрсдийн болон бусдын мэдрэмжийг ойлгож эхэлдэг бөгөөд энэ нь өрөвдөх сэтгэлийг нэмэгдүүлж, зөрчилдөөнийг шийдвэрлэх чадварыг дээшлүүлдэг.
• Өсвөр нас (12+ нас)
  Өсвөр нас бол бие махбодийн болон сэтгэл хөдлөлийн өөрчлөлтийн үе юм. Бэлгийн бойжилт нь биеийн өсөлтийн хурдац, хоёрдогч бэлгийн шинж чанарыг хөгжүүлэх зэрэг бие махбодид мэдэгдэхүйц өөрчлөлтүүдийг авчирдаг. Өсвөр насныхан танин мэдэхүйн хувьд нарийн төвөгтэй санаа, ёс суртахууны бэрхшээлийг харгалзан илүү хийсвэрээр сэтгэж эхэлдэг. Тэд өөрсдийн хувийн шинж чанарыг бүрдүүлж, үе тэнгийн бүлгүүдийн нөлөөнд автдаг. Нийгэм, сэтгэл хөдлөлийн хувьд өсвөр нас нь үймээн самуунтай үе байж болох ч энэ нь асар их өсөлт, өөрийгөө нээх үе юм.

Хүүхдийн хөгжилд нөлөөлөх хүчин зүйлс

Хүүхдийн хөгжилд генетик, хүрээлэн буй орчин, хоол тэжээл, нийгмийн нөлөөлөл зэрэг олон янзын хүчин зүйлс нөлөөлдөг. Хөгжлийн чиглэлүүд нь байгаль (генетик) ба хүмүүжлийн (орчин) хоёулангийнх нь харилцан үйлчлэлээр тодорхойлогддог бөгөөд хүчин зүйл бүр нь хүүхдийн хөгжлийн замналыг тодорхойлоход онцгой үүрэг гүйцэтгэдэг.

Генетик ба удамшил

Генетик бол хүүхдийн хөгжлийн гол хүчин зүйл юм. Хүүхэд эцэг эхээсээ даруу байдал, оюун ухаан, тэр ч байтугай биеийн өндөр, эрүүл мэндийн тодорхой нөхцөл байдалд өртөмтгий гэх мэт зарим шинж чанар, шинж чанарыг өвлөн авдаг. Эдгээр генетикийн нөлөөлөл нь хөгжлийн үндэс суурийг тавьдаг боловч хүрээлэн буй орчны хүчин зүйлүүд нь эдгээр генетикийн чадавхийг өөрчлөх эсвэл нэмэгдүүлэх боломжтой.

Хоол тэжээлийн үүрэг

Зөв зохистой хооллолт нь хүүхдийн бие бялдрын хөгжилд нөлөөлдөг хамгийн чухал хүчин зүйлүүдийн нэг юм. Эхний жилүүдэд хүүхдийн тархи, бие нь хурдацтай хөгжиж байгаа бөгөөд зохих шим тэжээл нь моторт ур чадварыг хөгжүүлэх, ой санамж, анхаарал, асуудлыг шийдвэрлэх зэрэг тархины үйл ажиллагааг дэмжихэд чухал үүрэгтэй. Төмөр, кальци гэх мэт гол тэжээллэг бодисын дутагдал нь бие махбодийн болон танин мэдэхүйн хөгжлийн хоцрогдолд хүргэдэг.

Гэрийн орчны нөлөө

Гэрийн орчин нь хүүхдийн хөгжлийн хүрээг бүрдүүлдэг бас нэг чухал хүчин зүйл, ялангуяа амьдралын эхний хэдэн жилд. Гэр бүлийн дэмжлэг, хайраар дүүрэн орчин нь хүүхдийн сэтгэл санааны байдал, танин мэдэхүйн хөгжил, нийгэмших чадварыг хөгжүүлэхэд тусалдаг. Тухайлбал, хүүхэдтэй ойр ойрхон харилцаж, ном уншиж, тоглодог асран хамгаалагчид хэл ярианы эрүүл хөгжил, танин мэдэхүйн чадварыг бий болгодог.

Сэтгэл санааны дэмжлэг дутмаг, үл тоомсорлох, хүчирхийлэлд өртөх нь хүүхдийн сэтгэл хөдлөлийн хөгжил, тэр ч байтугай бие бялдрын хөгжилд ихээхэн бэрхшээл учруулж болзошгүй юм. Бага насны хүүхдийн хөгжлийн талбарууд нь гэр орны тогтвортой, халамжтай орчинд онцгой мэдрэмтгий байдаг бөгөөд энэ нь бие махбодь болон оюун санааны эрүүл өсөлтийг дэмжихэд тусалдаг.

Эцэг эхийн хэв маяг

Эцэг эхийн хүүхэдтэйгээ харьцах арга нь хүүхдийн хөгжлийн янз бүрийн салбарт гүн нөлөө үзүүлдэг. Судалгаанаас харахад эцэг эхийн хэв маяг нь эрх мэдэлтэй эсэхээс үл хамааран, авторитар, зөвшөөрөх, хайхрамжгүй хандах—хүүхдүүд үе тэнгийнхэнтэйгээ хэрхэн харьцах, сэтгэл хөдлөлөө зохицуулах чадварт нөлөөлдөг.

• Эрх мэдэлтэй эцэг эхХалуун дулаан, хариу үйлдэл, хатуу хил хязгаараар тодорхойлогддог нь нийгэм-сэтгэл хөдлөлийн тэнцвэртэй хөгжлийг дэмжих хамгийн үр дүнтэй хэв маяг болох нь тогтоогдсон. Ийм хэв маягаар хүмүүжсэн хүүхдүүд өөрийгөө үнэлэх үнэлэмж, сурлагын өндөр амжилт, нийгмийн эрүүл харилцаатай байх хандлагатай байдаг.
• Эцэг эхийн эрх мэдэл, энэ нь илүү хатуу бөгөөд хяналттай байдаг нь ихэвчлэн нийгмийн чадвар муутай, сэтгэлийн зовнил, сэтгэлийн хямралд орох магадлал өндөртэй хүүхдүүдэд хүргэдэг. Энэ хэв маягийн дор сэтгэл хөдлөлийн дэмжлэг, нээлттэй харилцаа холбоо байхгүйн улмаас сэтгэл хөдлөлийн хүрээний хөгжил хоцорч болно.
• Зөвшөөрөгдсөн эцэг эх, халуун дулаан, хүлээн зөвшөөрч байгаа хэдий ч хүүхэд өөрийгөө сахилга бат, хил хязгаартай тэмцэж, тэдний нийгмийн хөгжлийн талбар болон танин мэдэхүйн хүрээний хөгжилд хоёуланд нь нөлөөлнө, учир нь тэдэнд сургууль гэх мэт бүтэцтэй орчинд жолоодоход шаардагдах ур чадвар дутмаг байдаг.
• Эцэг эхийн хайхрамжгүй байдал Хамгийн их хор хөнөөлтэй нөлөө үзүүлж, сэтгэл хөдлөлийн зохицуулалт дутмаг, бие бялдрын хөгжил удааширч, хүүхдийн хөгжлийн бүхий л салбарт, тэр дундаа нийгмийн болон танин мэдэхүйн өсөлт.

Соёл, нийгмийн нөлөө

Хүүхдийн хөгжлийн талбар нь тэдний хүмүүжсэн соёл, нийгэмд ихээхэн нөлөөлдөг. Соёлын хэм хэмжээ, хүлээлт, олон нийтийн боловсрол, нийгмийн харилцан үйлчлэл, ёс суртахууны үнэт зүйлсийг онцолж буй байдал нь хүүхэд хэрхэн өсч, сурахад нөлөөлдөг.

• Нийгмийн хөгжлийн талбарт зан төлөв, сэтгэл хөдлөлийн илэрхийлэлд зориулсан соёлын хүлээлт ихэвчлэн нөлөөлдөг. Жишээлбэл, зарим соёлд хүүхдүүдэд сэтгэл хөдлөлөө илэн далангүй илэрхийлэхийг заадаг бол заримд нь сэтгэлийн хөдөлгөөнийг хязгаарлахыг чухалчилдаг.
• Хөгжлийн танин мэдэхүйн талбарт боловсролын систем, тодорхой соёлын хүрээнд суралцах үнэлэмж нөлөөлж болно. Жишээлбэл, сурлагын өндөр амжилтыг чухалчилдаг соёл иргэншлийн хүүхдүүд танин мэдэхүйн хөгжил, ялангуяа хэл ярианы хөгжил, асуудал шийдвэрлэх чадварын хувьд илүү хурдацтай хөгжиж чадна.
• Хєгжлийн дасан зохицох талбар гэдэг ойлголт нь хїїхдїїд нийгмийн хїлээлтийг хувь хїний єсєлт, бие даасан байдалтай тэнцвэржїїлж, соёлын орчинд хэрхэн дасан зохицож сурахтай холбоотой.

Түгээмэл асуултууд

1. Хүүхдийн хөгжлийн гол чиглэлүүд юу вэ?
   Хүүхдийн хөгжлийн дөрвөн үндсэн чиглэл нь бие бялдрын хөгжил, танин мэдэхүйн хөгжил, сэтгэл хөдлөлийн хөгжил, нийгмийн хөгжил юм.
2. Танин мэдэхүйн хөгжил нь хүүхдийн ирээдүйд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
   Танин мэдэхүйн хүрээний хөгжил нь хүүхдийн сурах, асуудал шийдвэрлэх, шүүмжлэлтэй сэтгэх чадварыг бүрдүүлдэг бөгөөд энэ нь сургууль, амьдралдаа амжилтанд хүрэхэд зайлшгүй шаардлагатай ур чадвар юм.
3. Хүүхдийн өсөлтөд сэтгэл хөдлөлийн хөгжил ямар үүрэг гүйцэтгэдэг вэ?
   Хөгжлийн сэтгэл хөдлөлийн талбар нь хүүхдүүдэд сэтгэл хөдлөлөө зохицуулах, тэдний мэдрэмжийг ойлгох, бат бөх, эрүүл харилцааг бий болгоход тусалдаг.
4. Эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ нийгмийн хөгжлийг хэрхэн дэмжих вэ?
   Эцэг эхчүүд тоглоомын цагийг хөхиүлэн дэмжих, нийгмийн ур чадварыг зааж өгөх, хүүхэддээ үе тэнгийнхэнтэйгээ харилцах боломжийг олгох замаар нийгмийн хөгжлийг дэмжих боломжтой.
5. Хүүхдийн хөгжилд эрт үеийн оролцоо чухал уу?
   Тийм ээ, хөгжлийн хоцрогдолтой тэмцэх, хүүхдүүдэд шаардлагатай дэмжлэгийг авахын тулд эрт оролцоо маш чухал юм.
6. Хүүхдийн хөгжлийн салбарууд хоорондоо хэрхэн уялдаа холбоотой байдаг вэ?
   Хүүхдийн хөгжлийн чиглэлүүд нь бие биедээ нөлөөлдөг тул харилцан уялдаатай байдаг. Жишээлбэл, биеийн эрүүл мэнд нь танин мэдэхүйн хөгжилд, сэтгэл хөдлөлийн зохицуулалт нь нийгмийн харилцаанд нөлөөлдөг.

Дүгнэлт

Дүгнэж хэлэхэд, хүүхдийн хөгжил нь бие бялдар, танин мэдэхүйн, нийгэм-сэтгэл хөдлөлийн болон хэл ярианы хөгжлийн хэд хэдэн чухал салбаруудыг багтаасан олон талт үйл явц юм. Домэйн бүр хоорондоо холбоотой бөгөөд хүүхэд өсч томрох тусам бусдад нөлөөлдөг. Хөгжлийн хүрээний тодорхойлолт нь хүүхдийг амьдралын янз бүрийн нөхцөл байдалд амжилттай хөгжих чадвартай, сайн төлөвшсөн хувь хүн болгон төлөвшүүлэхийн тулд эдгээр бүх чиглэлүүд хамтдаа ажилладаг гэсэн санааг агуулдаг.

Хүүхэд асран хамгаалагч, сурган хүмүүжүүлэгч, эцэг эхчүүд хүүхдийн хөгжлийн нарийн ширийнийг ойлгосноор хүүхэд бүрийн өсөлт хөгжилтийг хэрхэн дэмжих талаар мэдээлэлтэй шийдвэр гаргаж, түүнийг бүрэн дүүрэн ашиглах боломжтой. Өдөөгч орчинг бүрдүүлэх, тоглох боломжийг олгох, эрүүл харилцааг дэмжих замаар эдгээр хөгжлийн талбарт чиглэсэн алхам бүр нь хүүхдийн амьдралд байнгын өөрчлөлтийг авчирдаг.